نووسینی: کاتۆفیک
پێشەکی: قەیرانی سەرمایەداری و پێویستی هاودەنگی کرێکاران
قەیرانی سەرمایەداری لە مێژە بابەتی گفتوگۆ و مشتومڕ بووە لە نێوان ئابووریناسان و داڕێژەرانی سیاسەت و زانایان. زیادبوونی نایەکسانی سەروەت و سامان و دابەزینی حەقدەست و بەرزبوونەوەی ڕێژەی بێکاری لە سەرانسەری جیهاندا، ئەوە ڕوونی کردەوە کە سەرمایەداری شکست دەهێنێت لە دابینکردنی دەرفەتی دادپەروەرانە بۆ خەڵک بۆ بەدەستهێنانی بژێوی ژیانیان. لە سیناریۆیەکی وادا، هاودەنگی کرێکاران دەبێتە شتێکی چارەنووسساز، چونکە دەتوانێت بە شێوەیەکی کاریگەر تەحەدای پێکهاتە ستەمکارەکانی سەرمایەداری بکات و بەرژەوەندییەکانی چینی کرێکار بپارێزێت. مێژوو نیشانی داوە کە کرێکارانی یەکگرتوو دەتوانن گۆڕانکارییەکی بەرچاو بهێنن، لە خەبات بۆ باشترکردنی بارودۆخی کارکردنەوە تا دەگاتە ڕووخانی ڕژێمە ستەمکارەکان. بۆیە پێویستە بەدواداچوون بۆ گرنگیی هاوپشتی کرێکاری بکرێت لە بەرەنگاربوونەوەی قەیرانی سەرمایەداری و دامەزراندنی کۆمەڵگایەکی دادپەروەرانەتر.
بەستێنی مێژوویی: خەبات بۆ مافی کرێکاران و لە دایکبوونی سەندیکاکانی کرێکاران
خەبات بۆ مافی کرێکاران و گەشەسەندنی سەندیکاکانی کرێکاران وەک وەڵامێکی ڕەخنەگرانە بۆ مامەڵەی ناڕەوا لەگەڵ کرێکارانی کارگەکان لە سەردەمی شۆڕشی پیشەسازیدا سەریهەڵدا. بارودۆخی ترسناک و سەعاتی کارکردن و کەمی مووچە ئیستغلالکەر و ناپایەدار بوو، چونکە کرێکاران نەیاندەتوانی پێداویستییە سەرەتاییەکانیان دابین بکەن. ئەمەش بووە هۆی مانگرتن و ناڕەزایەتی زۆر لە کاتێکدا کرێکاران داوای باشتربوونی بارودۆخی ژیان و کارکردن و مافی پێکهێنانی سەندیکا و مافی بەشداریکردنیان لە موزایەدەی دەستەجەمعیدا دەکرد. خەبات بۆ مافەکانی کرێکاران فۆرمێکی نوێی چالاکی کرێکاری خوڵقاند، کە هەوڵی بەهێزکردنی کرێکاران و دامەزراندنی کۆمەڵگەیەکی دادپەروەرانەتر بوو کە کرێکاران لە پێشەنگی گەشەسەندنی ئابووری، کۆمەڵایەتیدا بن. سەرەنجام لەدایک بوونی سەندیکای کرێکاران زەمینەی بۆ دەستکەوتی بەرچاو لە مافەکانی کرێکاران خۆش کرد، لەوانە کەمترین حەقدەست، مۆڵەتی مووچەخۆر، ڕۆژانی نەخۆشی و باشتربوونی بارودۆخی کارکردن.
سروشتی جیهانی سەرمایەداری مۆدێرن و کاریگەرییەکانی لەسەر کرێکاران:
سەرمایەداریی مۆدێرن دیاردەیەکی جیهانییە و کاریگەرییەکی بەرچاوی لەسەر کرێکاران لە سەرانسەری جیهاندا هەیە. لەگەڵ فراوانکردنی دەستڕاگەیشتنەکانیان لە ئاستی جیهانیدا کۆمپانیا گەورەکان، کرێکاران زیاتر تووشی پراکتیزە ئیستغلالییەکانی کار و نائەمنی کار دەبن. کرێکارانی وڵاتانی تازەپێگەیشتو بە تایبەتی تووشی لاوازی دەبن، چونکە زۆرجار ئەو پارێزگارییە یاسایی و ئابوورییانەیان نییە کە دەدرێنە کرێکارانی وڵاتانی پێشکەوتووتر. جگە لەوەش سەرهەڵدانی کۆمپانیا فرەنەتەوەییەکان بووەتە هۆی دابەزینی دەسەڵاتی سەندیکاکان، ئەمەش وایکردووە کە کرێکاران داوای مامەڵەی دادپەروەرانەتر بکەن. سەرەڕای ئەم تەحەددایانە، کرێکاران لە سەرانسەری جیهاندا دەست دەکەن بە ناسینی پێکەوەگرێدانی خەباتەکانیان و لە ڕێگەی هاوپشتی نێودەوڵەتی و کردەوەی بەکۆمەڵەوە دژی سەرمایەداری بەرپەرچ دەدەنەوە. لەگەڵ بەردەوامی ڕێکخستنی کرێکاران لە دەرەوەی سنوورەکان، دەتوانن پارێزگاری زیاتر و بارودۆخی کارکردنی باشتر بۆ خۆیان و نەوەکانی داهاتوو بەدەستبهێنن.
ڕۆڵی کۆمپانیا فرەنەتەوەییەکان و ئیستغلالکردنی کرێکاران:
کۆمپانیا فرەنەتەوەییەکان ڕۆڵێکی بەرچاویان لە ئیستغلالکردنی کرێکاران لە سەرانسەری جیهاندا گێڕاوە. ئەم کۆمپانیایانە بە مەیلیان ناسراون کە قازانجەکان لە پێشینەی کارەکانیان لە چاو خۆشگوزەرانی کۆمەڵایەتیدا دانراون، زۆرجار دەبێتە هۆی ئیستغلالکردنی کرێکاران لە ڕێگەی خراپی بارودۆخی کارکردن و کەمی کرێ و کاتژمێری کارکردنی درێژخایەن. سەرەڕای ئەوەش، زۆرێک لە کۆمپانیا فرەنەتەوەییەکان سوود لە یاسا و ڕێسا لاوازەکانی کار لە وڵاتانی تازەپێگەیشتو وەردەگرن، کە زۆرێک لە کارگەکانی بەرهەمهێنانیان لێیە. زۆرجار کرێکارانی ئەو وڵاتانە هێزی دانوستان لەسەر بارودۆخی باشتری کارکردن یان حەقدەستیان نییە، ئەمەش دەبێتە هۆی سووڕێکی هەژاری و بەردەوامی ئیستغلالکردن. ئەم ئیستغلالکردنە بووەتە هۆی ناڕەزایەتی زۆر و داوای مامەڵەی دادپەروەرانە لەگەڵ کرێکاران، هەروەها پێویستی کۆمپانیا فرەنەتەوەییەکان کە بەرپرسیارێتی خۆشگوزەرانی کارمەندەکانیان لە ئەستۆ بگرن.
هێزی هاوپشتی کرێکاری لە موزایەدەی دەستەجەمعی و چالاکی:
یەکێک لە کاریگەرترین ڕێگاکانی کرێکاران بۆ بەدواداچوونی بەرژەوەندییەکانیان لە موزایەدەی دەستەجەمعی و چالاکی لە ڕێگەی یەکڕیزی و تەباییەوەیە. کاتێک کرێکاران کۆدەبنەوە و وەک دەستەجەمعی کاردەکەن، توانای ئەوەیان هەیە دەسەڵات و کاریگەرییەکی زیاتریان هەبێت لەوەی کە وەک تاکێک دەیکەن. بۆ نموونە موزایەدەی دەستەجەمعی ڕێگە بە کرێکاران دەدات وەک گروپێک لەگەڵ خاوەنکارەکان دانوستان بکەن و هێزی موزایەدەکردنیان زیاد دەکات و چانسی دەستەبەرکردنی مووچە و یارمەتی و بارودۆخی کارکردنیان باشتر دەکات. بەهەمان شێوە چالاکی کرێکاری و ناڕەزایەتیی کرێکاران دەتوانێ زۆر کاریگەرتر بێت کاتێک کرێکاران یەکگرتوو بن، بەو پێیەی توانای ئەوەیان هەیە سەرنج بۆ دۆزی خۆیان ڕابکێشن و فشار بخەنە سەر ئەوانەی لە دەسەڵاتدان. بەم مانایە ناکرێ هێزی هاوپشتی کرێکاری کەم بکرێتەوە، چونکە ڕۆڵێکی چارەنووسساز لە خەبات بۆ مافەکانی کرێکاران و دژ بە ئیستغلالکردنی سەرمایەداری دەگێڕێت.
نموونەی سەرکەوتووی یەکێتی کرێکاران و بەرخۆدان لە دژی سەرمایەداری:
یەکێک لە نموونە سەرکەوتووەکانی یەکێتی کرێکاران و بەرەنگاربوونەوەی سەرمایەداری دەتوانرێت لە مێژووی یەکێتی کرێکارانی کێڵگەی یەکگرتوو (UFW) لە ئەمریکادا بدۆزرێتەوە بە سەرۆکایەتی چالاکوانانی کرێکاری وەک سیزار چاوێز، UFW لە ساڵانی شەست و حەفتاکانی سەدەی ڕابردوودا کرێکارانی کێڵگەیی کە زۆرینەیان لاتینی بوون لە کالیفۆرنیا ڕێکخست و کۆکردەوە بۆ خەباتکردن بۆ باشترکردنی بارودۆخی کارکردن، کرێی زیاتر و مافە سەرەتاییەکانی مرۆڤ. لە ڕێگەی تێکەڵەیەک لە بایکۆت و مانگرتن و ڕێکخستنی بنەڕەتی، UFW توانی چەندین سەرکەوتنی گرنگ بۆ کرێکاران دەستەبەر بکات، لەوانە دامەزراندنی ڕێکەوتننامەی موزایەدەی دەستەجەمعی لەگەڵ کۆمپانیا گەورەکانی کشتوکاڵی و باشترکردنی بارودۆخی ژیان بۆ زۆرێک لە خێزانە کرێکارە کێڵگییەکان. سەرکەوتنی UFW، هێزی هاودەنگی و کردەوەی بەکۆمەڵ لە خەبات دژی سەرمایەداری و ئیستغلالکردندا نیشان دەدات.
تەحەددیات و بەربەستەکانی بەردەم گەیشتن بە یەکێتی کرێکاران لەسەر ئاستی جیهانی:
بەدەستهێنانی یەکێتی کرێکاران لەسەر ئاستی جیهانی ئەرکێکی قورسە، پڕە لە چەندین تەحەددا و بەربەست. یەکێک لە تەحەددییە بەرچاوەکان، هەمەچەشنی کولتوور و زمان و بیروباوەڕی ئایینی کرێکاران لە سەرانسەری جیهانە. ئەم جیاوازییانە دەتوانێت پەیوەندی کاریگەر و دامەزراندنی خاڵی هاوبەش قورس بکات. جگە لەوەش، دەسەڵات و کاریگەریی کۆمپانیا فرەنەتەوەییەکان کە زۆرجار کرێکارانی وڵاتانی جیاواز لە دژی یەکتر دەخەنە چاڵەوە بۆ پاراستنی کرێی کەم و زۆرترین قازانج، بەربەستی بەرچاون لەبەردەم بنیاتنانی هاودەنگی لە سنوورەکاندا. سەرەڕای ئەوەش، نەبوونی پاراستنی نێودەوڵەتی کار و چوارچێوەی یاسایی زیاتر ڕێگری لە توانای کرێکاران دەکات بۆ کۆبوونەوە و داوای هەلومەرجی کارکردن و کرێی باشتر. زاڵبوون بەسەر ئەم تەحەددا و بەربەستانەدا پێویستی بە هەوڵێکی هەمەلایەنە و هەماهەنگ هەیە کە پێداویستی و ئەزموونە ناوازەکانی کرێکاران لە سەرانسەری جیهان لەبەرچاو بگرێت.
دەرەنجام:
گرنگی هاوپشتی کرێکاری لە بنیاتنانی کۆمەڵگایەکی دادپەروەرتر و دادپەروەرتر. لە کۆتاییدا، هاودەنگی کرێکاران لە شەڕی دروستکردنی کۆمەڵگایەکی دادپەروەرانەتر و دادپەروەرتردا زۆر گرنگە. دینامیکی دەسەڵاتی سروشتی کە لە سیستەمی سەرمایەداریدا هەیە، زۆرجار دەبێتە هۆی ئیستغلالکردن و پەراوێزخستنی کرێکاران. بەڵام بە پەیوەست بوون بە یەکەوە، کرێکاران دەتوانن تەحەدای ئەم سیستێمانە بکەن و داوای ماف و پاراستنی زیاتر بکەن. پێکهێنانی سەندیکاکان و ئۆرگانە بەکۆمەڵەکانی تر ڕێگە بە دەسەڵاتی موزایەدەی زیاتر و توانای دانوستان لەگەڵ خاوەنکار و داڕێژەرانی سیاسەت دەدات. سەرەڕای ئەوەش، هاودەنگی نێوان کرێکارانی سنوورەکان دەبێتە هۆی هاوپەیمانییەکی بەهێز کە دەتوانێت تەحەدای کۆمپانیا و دامەزراوە فرەنەتەوەییەکان بکات کە زۆرجار پراکتیزە ئیستغلالییەکان بەردەوام دەکەن. بۆیە یەکگرتوویی کرێکاران بۆ بنیاتنانی کۆمەڵگایەکی دادپەروەرتر پێویستە و دەبێت بەردەوام پەروەردە و پشتیوانی لێبکرێت.
باشووری کوردستان – هەولێر - کاتۆفیک