ئەمڕۆ یازدە ساڵ بەسەر یەكێك لە ترسناكترین تاوانەكانی سەدەی بیست و یەكەمدا تێپەردەبێت. لە ٣ی ئابی ٢٠١٤دا، ڕێكخراوی تیرۆریستی داعش هێرشێكی بەرفراوانی كردە سەر شەنگال و ناوچەكانی ئێزیدینشین، كە ئەنجامی كۆمەڵكوژییەكی ڕێكخراو بوو دژی ئێزیدییەكان. دوای یازدە ساڵ، پرسیارێكی بنەڕەتی هێشتا بەبێ وەڵام ماوەتەوە: چی گۆڕاوە و چییان بۆ كراوە؟!
ئەم یازدە ساڵە نەك تەنها نەبووەدەرفەتێك بۆ چارەسەركردنی لێكەوتەكانی ئەم تاوانە كۆمەڵكوژییە، بەڵكو بووەتە شایەتی بەردەوامی ئازار و نادیداگرتنی مافەكانی ئێزیدییەكان. هێشتا زیاتر لە دوو هەزار كەس لە ڕفێنراوان بێسەروشوێنن، هەزاران ئاوارە لە كەمپەكاندا خراپترین ڕۆژەكانی ژیانیان بەسەر دەبەن؛ ژێرخانی وێرانبووی شەنگال هێشتا ئاوەدان نەكراوەتەوە. ئەم دۆخە تەنها ئەنجامی كەمتەرخەمی نییە، بەڵكو نیشاندەری سیستەمێكی سیاسییە كە لە بنەڕەتدا ناتوانێت دادپەروەری بۆ كەمینەكان دابین بكات. حكومەتە یەك لە دوای یەكەكان شكستیان هێناوە لە جێبەجێكردنی بەڵێنەكانیان، و كۆمەڵگەی نێودەوڵەتیش بە هاوخەمی كاتی و یارمەتی كورتخایەن ئەركی سەرشانی خۆی بەجێهێناوە.
ئەم كۆمەڵكوژییە تاكە ڕووداوێك نییە لە مێژووی ئێزیدییەكان، بەڵكو درێژەی مێژووێكی درێژی ستەمكاری و كۆمەڵكوژییە دژیان. بە درێژایی مێژوو، زیاتر لە ٧٣ (فەرمان) و كۆمەڵكوژیی بەسەردا هاتووە، كە هەریەكەیان هەوڵێك بووە بۆ بنبڕكردنی ئەم ڕەگە كۆنەی شارستانیەتی كوردستان و عێراقی. ئەوەی بەسەر ئێزیدییەكاندا هاتووە بەشێكی بە هۆكاری باوەڕی ئایینیەوە ئێزیدییەكانەوە هەبووە، بەشێكی تری بەهۆی ئەوەوە بووە كە ئێزیدییەكان نوێنەرایەتی كولتوورێكی كۆن و شارستانیەتێكی ڕەسەن دەكەن كە دژایەتی ئایدۆلۆژیای توندڕەوی و تاریكی دەكات. ئەم بەرگرییە نیشاندەری ئەوەیە كە ئێزیدایەتی تەنها ئایینێك نییە، بەڵكو بەشێكی جیانەكراوەی ناسنامەی كوردی و كورستانییە.
ئامارەكانی فەرمی نیشان دەدەن كە قەبارەی ئەم كارەساتە چەندە گەورەیە: ١٥١٢ هاوڵاتی شەهید كراون، ١٦١٦ كەس هێشتا بێسەروشوێنن، ٤١٣١ كەس ڕزگاریان بووە، ٦٤١٧ كەس ڕفێنران (٣٥٤٨ ژن و ٢٨٦٩ پیاو)، ٢٧٤ كەس لە ڕفێنراوان لەلایەن داعشەوە كوژراون، ١٨٩٣٣٧ كەس ئاوارە بوون، و ٩٣ گۆڕی بەكۆمەڵ هەڵدراوەتەوە. ئەم ئامارانە تەنها ژمارە نین، بەڵكو نیشاندەری ئازارێكی كۆمەڵایەتین كە كاریگەری لەسەر نەوەكانی داهاتوو دەبێت.
حزبی شیوعیی كوردستان، پێی وایە كە مامەڵەكردن لەگەڵ كۆمەڵكوژی ئێزیدییەكان نابێت تەنها وەك پرسێكی مرۆیی یان ئایینی سەیر بكرێت، بەڵكو دەبێت وەك پرسێكی سیاسی و كۆمەڵایەتی گرینگ سەیر بكرێت، چونكە پەیوەندی بە پێكهاتە و بوونیادی دەسەڵات و سیستەمی دادپەروەری هەیە. حكومەتی عێراق دەبێت قەرەبووكردنەوەیەكی فرە لاین و بەرچاو ئەنجام بدات كە تەنها قەرەبووی مادی نەبێت، بەڵكو قەرەبووی مەعنەویش بگرێتەوە، هاوكات پێویستە ئەنجامی لێكۆڵینەوەی كەیسی كەوتنی شەنگال بۆ ڕای گشتی ئاشكرا بكرێت، هەموو ئەو هێز و گروپە چەكدارانەی كە بەرپرس بوون لە پارێزگاریكردن لە ئاسایشی شەنگال لێپرسینەوەیان لەگەڵ بكرێت، و دادگاییكردنی ئەو كەسانەی كە لە ئەركەكانیان كەمتەرخەم بوون.كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی دەبێت بە ڕوونی و بەبێ دوودڵی ئەم تاوانە وەك كۆمەڵكوژی بناسێتەوە، ئەمەش پێویستی بە وەرگرتنی بڕیارنامەیەك لە ئەنجومەنی ئاسایشی نەتەوە یەكگرتووەكان، دامەزراندنی دادگایەكی نێودەوڵەتی تایبەت بۆ سزادانی تاوانبارانی دژی ئێزیدییەكان، و جێبەجێكردنی بڕیارنامەكانی ئەنجومەنی ئاسایش ٢١٧٠ (٢٠١٤) و ٢٢٤٩ (٢٠١٥) هەیە. بەردەوامی هەوڵەكان بۆ ڕزگاركردنی ژنە ڕفێنراوەكان و دیاریكردنی چارەنووسی بێسەروشوێنەكان دەبێت لە پێشینەی كاری حكومەت و كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی بێت، ئەمەش پێویستی بە هاوكاری نێودەوڵەتی و ناوخۆیی هەیە.
دابینكردنی ساسەتێكی گونجاو بۆ یارمەتیدانی قوربانییەكان لە تێكەڵبوون بە ژیان و بەرزكردنەوەی توانا و تواناكانیان، ئەمەش تەنها یارمەتی دارایی نییە، بەڵكو پشتگیری دەروونی، كۆمەڵایەتی و پیشەیی دەگرێتەوە. ئاوەدانكردنەوەی ناوچەكانی ئێزیدییەكان، بەتایبەتی شەنگال، تەلەعفەر، دەشتی نەینەوا و ناوچەكانی دیكە نابێت چیتر دوابكەوێت. هەروەها پرسی نوێنەرایەتی و بەشداری كارای سیاسیان دەبێت لە پێشینەی كاری سیاسی بێت. بەداخەوە زۆربەی ئێزیدییەكان ئێستا لە دەرەوەی وڵاتن یان لە كەمپی ئاوارەدان، ئەوانەی گەڕاونەتەوە ژمارەیەكی كەمن، بەهۆی ناسەقامگیری دۆخی ئەمنی و ئیداری و سیاسی و خزمەتگوزاریی ناوچەكەوە، بێكاری و هەژاری و جیاوازیكردن بۆ دەرفەتی كار و ژیان بەهۆی ئینتمای سیاسی بووەتە یەكێك لە كێشە هەنووكەییەكانی ئەو ناوچانە.
دەوڵەتی عێراق دەبێت پەیماننامەی ڕۆما واژۆ بكات و بە زووترین كات پەیوەست بوونی خۆی بە دادگای تاوانی نێودەوڵەتییەوە ڕابگەیەنێت، ئەمەش دڵنەواییمان دەداتێ كە عێراقی ئەمڕۆ و ئایندە جیاوازە لە عێراقی پڕ لە تاوان و كۆمەڵكوژی كورد و ئێزیدی و پێكهاتەكانی تر. پاراستنی مۆركی ئێزیدیایەتی لە ناوچە ئێزیدییەكان و ڕێگریكردن لە گۆڕینی دیمۆگرافیای ناوچەكانیان دەبێت لە پێشینەی ساسەتی حكومەت بێت.
حزبی شیوعیی كوردستان جەخت لەسەر ئەوە دەكاتەوە كە دادپەروەری ڕاستەقینە بە قەرەبووكردنەوەی قوربانییەكان و سزادانی تاوانباران بەدەست دێت، لەگەڵ ئەوەشدا گۆڕانكاریی ڕیشەیی لە سیستەمی سیاسی و كۆمەڵایەتیدا ڕێگە لە دووبارەبوونەوەی ئەم جۆرە تاوانانە دەگرێت. پێویستە حكومەتی عێراق و هەرێمی كوردستان، بە هاوكاری كۆمەڵگەی نێودەوڵەتی، بەرپرسیاریەتیی مێژوویی خۆیان لەم پرسەدا هەڵبگرن و هەنگاوی جددی و كردەیی بنێن بۆ دابینكردنی ژیانێكی شایستە و ئارام بۆ ئێزیدییەكان، بە شێوەیەك كە ناسنامە و كولتوور و بوونیان پارێزراو بێت.
مەكتەبی سیاسیی حزبی شیوعیی كوردستان
۳ی ئابی ٢٠٢٥