د. هاوڕێ زەنگەنە و مامۆستا سابیر سندی باسی چۆنیەتی دامەزراندنی قوتابخانەی ڕۆژین دەكەن
بەر لە 21 ساڵ لە شاری میونشنی وڵاتی ئەڵمانیا چەند مامۆستایەكی خۆبەخش لەپێناو زیندوو ڕاگرتنی زمان و كلتوور و رۆشنبیری كوردی، خۆبەخشانە هەڵسان بە دامەزراندنی قوتابخانەیەك بەناوی ڕۆژین، بۆ ئەو كوردانەی كە نیشتەجێی ئەو وڵاتەن، (رێگای كوردستان) بە باشی زانی دوو لەو مامۆستا خۆبەخشانە كە (د. هاوڕێ زەنگەنە و مامۆستا سابیر سندی)ە بدوێنێ و لە نزیكەوە چەند پرسیارێكیان لێبكات.
ئامادەكردنی: هاوڕێ جەمال
لەبارەی چۆنییەتی دامەزراندنی قوتابخانەكەوە، د. هاوڕێ زەنگە دوای سوپاسكردنی ئەم هەوڵە بەئامانجی ناساندنی ئەم كارە مەزنە بە هاووڵاتییان وتی: من و مامۆستا سابیر لەگەڵ مامۆستاكانی تردا كە ئەوانیش خۆبەخشن، وەكو دوو كۆڵەگەی ئەم فێرگەیە و بەباوەڕێكی گەورەوە ماوەی 21 ساڵە بە خۆبەخشی كاردەكەین، ئەمە باوەڕێكی پتەوی ئێمەیە. باس لەوەش دەكات لەو كاتەی لە زانكۆ بووە لە شاری میوشن و دوای تەواوكردنی سێ بەش و بەدەستهێنانی بڕوانامەی ماستەر كە یەكێك لەو بەشانە پێداگۆجی بووە (پێداگۆجی واتە پەروەردە، پێگەیاندن، فێركردن)، لەگەڵ پرۆفیسۆر بۆگدا بۆ ماوەی شەش مانگ لێكۆڵینەوەیان لەسەر چۆنییەتی توانایی شیكردنەوە و لێكۆڵینەوە لە چیرۆكی منداڵان و كاریگەرییەكانی چیرۆك لەسەر ئایندەی منداڵان و كاریگەرییەكانی لەسەر عەقڵی ئایندەی كۆمەڵگە كردووە. د.هاوڕێ زەنگەنە ئاماژە بۆ ئەوەش دەكات كە جگە لەم لێكۆڵینەوەیەی كە كردوویانە، ئەو خۆشی هەردەم بەدوای شتە جوانەكانی كلتووری كوردیدا گەڕاوە و باس لەوە دەكات كە كۆمەڵگە و كلتووری كوردی كۆمەڵێك شتی جوانی تێدایە كە بە سەروەتێكی گەورەی میللەتەكەی دەیانبینێت، "ئەگەر بەیەك ڕستە كۆی بكەمەوە، دەتوانم بڵێم سەروەتی كلتووری رۆشنیانە، كە سەروەتێكی گەورەیە لەنێو ئێمەی كورددا هەیە، جا ئەم سەروەتە كلتوورە لەگەڵ سەروەتە زانستییەكەی زانكۆی میوشن، بوو بە باوەڕێكی یەقین كە ئێمە چۆن دەتوانین كاریگەریمان لەسەر نەوەی ئایندە بەشێوەیەكی زانستی هەبێ".
مامۆستا سابیر سندی، یەكێكی دیكەیە لەو مامۆستایانەی كە ماوەی 21 ساڵە بەشێوەی خۆبەخش لە قوتابخانەی ڕۆژین لە ئەڵمانیا وانە دەڵێتەوە، ئەو باس لەوە دەكات كە بەر لە 21 ساڵ گەنجێكی زۆری كورد لەو شارەدا هەبوون و هەندێكیان كەوتبوونە زیندانەكانەوە بەهۆی كۆمەڵێك شەڕی ناتەندروستی چەقۆكێشان و چەند كێشەیەكی دیكە. وتیشی : یەكێك لە بنەڕەتی كۆمەڵگەی ئێمە بریتییە لەوەی تۆ چۆن گەنجێك بەشێوەیەكی زانستی بۆ ئایندە پەروەردەبكەی. بۆ ئەوەی كار لەسەر ئەو مرۆڤە بكەی بە میتۆدێكی زانستی پێداگۆجی، ئەو میتۆدە زانستییە لەسەر ئەوە دروستدەبێت كە چۆن عەقڵ ببێت بە خاوەن هەموو حوكمێكی ڕەفتاری تۆ، بۆ رەنگدانەوەی ڕەفتاری تۆ و ببێ بە پێوەرێ بۆ پێگەیاندنی كەسایەتی تۆ، ئەمەش لە ڕاستیدا لە چەند كۆڵەگەیەك پێكدێت. لەبارەی ئەو كۆڵەگانەی كە ئەوان كاری لەسەر دەكەن، مامۆستا سابیر وتی: بۆ نموونە كۆڵەگەی زمان، كە زمانی دایكە، واتە زمان بەشێكە لە ناسنامەی تۆ، بەڵام تۆ چۆن دەتوانی ئەمە بكەی بە بەشێكی ناسنامە، ئەم تەنیا ڕستەیە و پێویستی بە كۆمەڵێك میكانیزم هەیە، واتە ئەو میكانیزمانەی كە ئێمە لە پیتەوە دەستپێدەكەین بۆ وشە و بۆ ڕستە، گرنگ ئەمەیە ئەو منداڵە بەو میكانیزمە فێری دەربڕین بێت، كاتێك دەربڕینی ناخی خۆی و شێوازی پرسیاركردن بێت، كەواتە تۆ لێرەدا كار دەكەی لەسەر ئەوەی زمان ئامانجێكی هەبێت، ئامانجەكەش بۆ ئەو دەربڕینەیە، ئەمە یەكێكە لە كۆڵەگەكان. كۆڵەگەكەی تر دەتوانین بڵێین كۆڵەگەی رۆشنبیرییە، هەموو كەسێك پێویستی بە جۆرێك لە رۆشنبیری هەیە و ئەو رۆشنبیرییە كە تۆ بیگریتەوە لە میتۆلۆژیای ئێمە، ئێمە بۆ ناسینی خۆمان پێویستیمان بە میتۆلۆژیایە، پێویستیمان بە ناسینی شاعیرە گەورەكانە، نووسەر مەزنەكانە، بە حیكایەتخوانە، بە هەموو ئەو ئەدەبیاتەی خۆمان هەیە كە ئەدەبیاتێكی بەنرخە، ئەگەر تۆ شارەزابیت بەمە، دەتوانی ئەو كاتە خۆت بە بچووك نەزانی بەرانبەر بە نەتەوە دوژمنەكانی خۆمان، كە تاكو ئێستا لە بەغدا و ئەنقەرە و تاران و دیمەشق پێكدێت، تا ئەمڕۆش كە من دەیڵێم تۆ ئەگەر ئەو رۆشنبیرییە بەهێزەت هەبوو كە لە منداڵییەوە پێی پەروەردەكراوی، ئەو كاتە تۆ دەبی بە كەسێك كە لە ئاستی بینینی خۆتدا، كەسانی تر دەبینیتەوە. كۆڵەگەی سێیەمیش كۆڵەگەی كۆمەڵایەتییە، چۆن دەتوانین بواری كۆمەڵایەتی لەو وڵاتانەدا بڕەخسێنین، كە دەبێتە وڵاتی دووەمی تۆ. تۆ پێویستیت بە كۆمەڵێك بابەتی كۆمەڵایەتی هەیە كە لەناو كلتووری ئێمەدا بابەتێكی بەنرخە و ئەو بابەتە نرخدارە تۆ دەیكەی بە هۆشمەندی، بابەتەكەی تریش كۆڵەگەی ئیتیكە، واتە چۆنیەتی پەروەردەكردنی عەقڵێك كە تۆ چۆن رێزی خۆت دەگری كاتێك هەر باوەڕێكت هەیە، پێویستە رێزی باوەڕەكانی تر بگریت، بەتایبەتی كوردستان دەتوانی بڵێی یەكێكە لەو وڵاتانەی كە كەوتۆتە ناوچەی میزۆپۆتامیا، واتە ئەو شارستانیەتەی كە بناغەی عەقڵیەتی مرۆڤی تیادا دروستبووە، بەڵام بناغەی عەقڵی ئینسانیەت كە دروستبووە ئێمە لە ئێستادا لەبیرمانكردووە چۆن جارێكی تر ئەو عەقڵیەتە ئاشنابكەین بە خۆمان، كوردستان ناوچەیەكی فرە ئاینییە، چۆن بتوانین ئاشنایەتی و خۆشەویستی و پێكەوەژیانی ئایینەكان پەیدابكەین، بەڵام ئەمە بە كردار نەك وەك ئامۆژگاری مەلایەك.