ڕزگار عومەر
پەیوەندییە مرۆییەكان پەیكەری بوونمانن، بەڵام ئەو شێوازانەی كە مامەڵەیان لەگەڵ دەكەین، زۆر شت لەبارەی فەلسەفەكانی ئێمە لە ژیاندا ئاشكرا دەكات. دوو تێڕوانینی سەرەكی بۆ پەیوەندییە كۆمەڵایەتییەكان هەن: یەكەمیان وەك بابەتی تەنیا تاكەكەسی سەیریان دەكات، دووەمیان دان بەوەدا دەنێت كە تەنیا بەشێكیان لەژێر كۆنترۆڵی ئێمەدان. ئەویتری تر دەكەوێتە سەر ئەوانی تر و هێزە فراوانەكانی بارودۆخی كۆمەڵایەتی و بەرژەوەندییە ئابوورییەكان و واقیعە هاوبەشەكان كە بنەمای ئەم پەیوەندییانەن.
بیر لە دەم و چاوی ئەو كەسانە بكەرەوە كە لە بازنەی كۆمەڵایەتی خۆتدان. چەندیان دوورکەتوونەتەوە، زیاتر پەیوەستن بە یادەوەرییەوە نەك بە ئێستا وایە؟ گەشەسەندن - یان هەڵوەشاندنەوەی - پەیوەندییەكان زۆرجار هەڵگری ڕاستییەكی سەرلێشێواوانەیە: ئەو كەسەی كە ڕۆژێك وەك هاوڕێیەك بە ئازیزت دەزانی، ڕەنگە ئێستا نامۆ دەركەوێت، تەنانەت سەیریش بێتە بەرچاوت. ڕەنگە كارەكانی خۆپەرستانە دەركەون یان دژی ئەو وێنەیە دەركەون كە ڕۆژێك لەبارەی ئەو لەلای تۆ هەبوو. ئەم گۆڕانكارییە بەدەگمەن لەناكاو ڕوودەدات؛ بەڵكو بە تێپەڕبوونی كات لەگەڵ پەرەسەندنی بارودۆخی كۆمەڵایەتی و كەسیدا قووڵتر دەبێتەوە. بەڵام پێش ئەوەی ئەم گۆڕانكاريیانە بچووك بكەینەوە بۆ تەنها شكستی كەسی، دەبێت ڕاستییەكی فراوانتر بناسین: كە پەیوەندییەكان بەهۆی خەونی بەكۆمەڵ، بەها هاوبەشەكان و ئەو پڕۆژانە یەكدەگرنەوە و لە قاڵبدەدرێن. لەگەڵ كاڵبوونەوەی سێبەری ئەم ئایدیاڵە گەورانە، دەست دەكەین بە بینینی یەكتر بەڕوونییەكی تیژتر و هەندێكجاریش توندتر.
لە بەرامبەر ئەم واقیعەدا ئێمە لە گۆڕەپانێكدا وەستاوین، یەكێك لە ڕێگاكان بریتییە لە لێكدانەوەیەکی شەخسی بۆ ئەم گۆڕانكاریيانە – هەوڵدان بۆ دووبارە بنیاتنانەوەی تۆڕەكانی هاوڕێیەتی و هاوپەیمانی لەناو سنوورە تەسكەكانی ژیانی مۆدێرن. ڕێگاكەی تر پێویستی بە گەڕان بەدوای خەون و تەماحی گەورەتر لە خۆمان هەیە، كە نەك لەسەر بنەمای نۆستالژیا یان ئایدیاڵە ڕۆمانسیيەكانی ڕابردوو، بەڵكو لەسەر بنەمای هەوڵی هاوبەش و مانادار. لێرەدا بیرۆکەکە گەڕان نییە بۆ كەسانی "تەواوی بێ خەوش" بەڵكو بۆ ئەو كەسانەیە كە دەنگدانەوەیان لەگەڵ ئامانجە بەكۆمەڵە گەورەکان هەیە.
بۆ چاندنی مانا لە پەیوەندییەکانماندا، دەبێت بوێری ئەوەمان هەبێت کە ئەو بابەتانە دابخەین کە چیتر خزمەتمان ناکەن. ئەمەش پێویستی بە خۆڕاگری هەیە: ئایا ئەو کەسەی بانگهێشتی ژیانت دەکەیت، بەڕاستی بەدڵسۆزی و جۆش و خرۆشەوە لە باوەشت دەگرێت، یان بە غروری خۆپەرستانە و خەونی ڕووکەش ڕۆژ بەڕێدەکات؟ پەیوەندییەکانی خاڵی لە پەیوەندی ڕاستەقینە و ئازاری هاوبەش و قووڵایی فیکری جگە لە توێکڵی کون هیچی تر نین. دەبێ هەمیشە وەسوەسەی ئەوەمان هەبێت لە هەر شۆکێکی کۆمەڵایەتی بپرسین؛ کوا بیرکردنەوە؟ کوا خەباتی هاوبەش؟
پەیوەندییە ڕاستەقینەكان مامەڵەیی نین؛ ڕەگ و ڕیشەی لە ئاڵوگۆڕی بیرۆكە و هاوبەشكردنی بارگرانی و بەدواداچوون بۆ ئامانجێكی هاوبەشدا هەیە. بۆ پاراستنی ڕەسەنایەتییەكەی، دەبێت خۆمان لە تەماح و دووڕوویی و خۆپەرستی بپارێزین – لەو هۆکارانەی كە بەهاكەی دەشێوێنن. تەنیا بە هەوڵدان بۆ دامەزراندنی پەیوەندییە مانادارەكان و ڕێكخستنی خۆمان لەگەڵ ئایدیا باڵاكان دەتوانین جەوهەری ئەو مانایە وەربگرینەوە كە پەیوەندیكردن بەیەكەوە مانا پەیدا دەکات.