مامۆستا و چالاكوان د. پەیمان سەرهەنك
ئامادەكردنی: مەغدید حاجی
٭ لە جیاتی پێشەكی:
مامۆستا پەیمان كچی بنەماڵەیەكی نیشتمانپەروەرە، بنەماڵەیەك بەهۆی خەباتیان لە پێناوی كوردایەتی لە باكووری كوردستان لە ناوچەی شەمزینان كۆچدەكەن بۆ ناحیەی باتاس لە قەزای ڕواندز، ئەو سەردەمەی سەید تەهای نەهری قائمقامی ڕواندز بوو، باتاس ناحیە بوو سەر بە قەزای ڕواندز بوو (بیستەكانی سەدەی ڕابردوو).
مامۆستا تۆفیق سەرهەنگ (1928-2008) باوكی پەیمان خان، لە پەنجاكان و شەستەكان و حەفتاكانی سەدەی ڕابردوودا یەكێك بوو لە مامۆستا دڵسۆزەكان و لە هەمان كاتدا خەباتكارێكی ناسراوی ناو ڕیزەكانی حزبی شیوعی عێراق بوو. بەهۆی سیاسیش لە سەرەتای شەستەكاندا بۆ قەزای (سوق الشیوخ)ی خوارووی عێراق دوورخراوەتەوە. لە دوای كودەتای 8ی شوباتی 1963 گیراوە و زۆر ئەشكەنجەدراوە.
پەیمان خان كچی مامۆستا تۆفیق سەرهەنگە و برازای مامۆستای تێكۆشەر ئیسماعیل سەرهەنگە (1920-2000)، هاوسەری كاك هیوا سەرهەنگی ڕۆشنبیر و ڕۆژنامەنووسە. پەیمان خان خۆیشی ژنێكی ڕووناكبیر و كراوەیە و خاوەن بڕوانامەی دكتۆرا و زەخیرەیەكی دەوڵەمەندە لە بوارەكانی ڕۆشنبیری، چالاكی مەدەنی، خەباتی پەروەردەیی چ لە كوردستان یان لە وڵاتانی ئەوڕوپا.
٭ كورتەیەك لە ژیاننامەی پەیمان خان:
ــ ناوی تەواوی: پەیمان تۆفیق سەرهەنگ.
ــ ناوی سیانی دایكی: فاتیمە یوسف سولەیمان
ــ پەیمان لە ڕێكەوتی 10-3-1956 لە شاری هەولێر لەدایكبووە.
ــ لە ساڵی 1962 لە قوتابخانەی قەلعەی سەرەتایی كچان لە شاری هەولێر چۆتە بەرخوێندن.
ــ باوكی بەهۆكاری سیاسی دوورخراوەتەوە بۆ باشووری عێراق پارێزگای ناسریە، قەزای (سوق الشیوخ)، پەیمان لەوێ لە ساڵی 1968 قۆناغی سەرەتایی خوێندنی تەواوكردووە. كە باوكی دەگوازرێتەوە بۆ شاری هەولێر بەماڵەوە دێنەوە بۆ هەولێر، پەیمان خان، ساڵی 1971 قۆناغی ناوەندی لە قوتابخانەی ناوەندی هەولێری كچان تەواو دەكات.
ــ لە ساڵی 1974 یش خوێندنی ئامادەیی لە قوتابخانەی ئامادەیی خەنسای كچان لە شاری هەولێر تەواوكردووە.
ــ لە ساڵی 1978 بەشی بیركاری لە كۆلێژی زانستەكان لە زانكۆی سلێمانی تەواوكردووە، پلەی سێیەمی لەسەر ئاستی كۆلێژەكە بەدەستهێناوە. لەبەر ئەوەی بەعسی نەبووە گرفتی لەپێش دروستكراوە تاكو نەتوانێ خوێندنی باڵا تەواو بكات.
ــ بۆ یەكەمجار لە ڕێكەوتی 30-10-1978 بە مامۆستای دواناوەندی دامەزراوە و لە قوتابخانەی ناوەندی قوشتەپەی كوڕان دەستبەكاربووە. ئەوكات بەپێی بڕیاری ئەنجومەنی وەزیرانی عێراق سێ یەكەمەكانی زانكۆ كە بە مامۆستا دادەمەزران دەبووایە یەك ساڵ لە دەرەوەی شار خزمەتبكەن، بۆیە دوای ساڵێك خزمەتكردنی لە ناحیەی قوشتەپەی قەزای ناوەندی هەولێر (ئێستا قوشتەپە قەزایە) گوازراوەتەوە بۆ قوتابخانەی (ناوەندی جۆلان)ی كوڕان لە ناو شاری هەولێر. دوای سێ ساڵ خزمەتكردن لە ناوەندی جۆلان، مامۆستا پەیمان بۆ دواناوەندی هەڵمەتی كوڕان ناو شاری هەولێر گوازراوەتەوە.
با چیڕۆكی ئەم ژنە تێكۆشەرەتان بۆ بگێڕمەوە:
مامۆستا پەیمان لە سەرەتای ساڵی 1988 كە مامۆستا بووە لە دواناوەندی هەڵمەتی كوڕان لە شاری هەولێر، (هیوا سەرهەنگ)ی هاوسەری بەهۆكاری سیاسی لە شاری هەولێر لەلایەن ڕژێمی بەعس دەستگیر دەكرێت، ماوەیەك بێسەروشوێن دەبێ. جا با بزانین دوای ئەم ڕووداوە، هەڵوێست و ڕەوتی ژیانی مامۆستا پەیمان چی بەسەر دێت، خۆی بۆی نووسیوین و دەفەرموێ: " ... چەندین جار پیاوەكانی ڕژێم هاتن بۆ خوێندنگا و داوایانكرد ببم بە بەعسی و منیش هەر بیانووی مناڵم هەیە و كاتم نییە و ئەوانیش هەر بەگومان بوون لێم، بۆیە یەكسەر منیان گواستەوە بۆ قوتابخانەی دواناوەندی شاوێس لە دەرەوەی شاری هەولێر، لەو ڕۆژەوە خرامە ژێر چاودێری ئەمنی ڕژێمەوە و هەستیان كردبوو كە ڕێكخستنی نهێنی ناو شارم (مەبەست ڕێكخستنی ی.ن.ك)، بەڵام بەڵگەیان نەبوو.
دوای ئازادكردنی هاوسەرەكەم، پاش ماوەیەكی كەم بووە پێشمەرگە، منیش ژیانم كەوتە مەترسییەكی گەورە و هەر ڕۆژە و لە شوێنێك خۆم داڵدە دەدا، تا لە مانگی كانوونی دووەمی 1988 دارودەستەكانی ئەمن دەچنە ماڵی باوكم (مامۆستا تۆفیق سەرهەنگ) بۆ دەستگیركردنم، بەڵام من لە ماڵ نەبووم و دوایی عەریزەیەكم بۆ بەڕێوەبەرێتی گشتی پەروەردە نارد و داوای مۆڵەتی یەك ساڵیم كرد بەبێ مووچە، ئەویش لە مانگی شوباتی 1988 و ئەوسا خۆم بەیەكجاری شاردەوە و ڕێگای شاخم گرتەبەر، ماوەیەك لە شاخ ماینەوە (لەگەڵ هیوا سەرهەنگی هاوسەری پێشمەرگەی یەكێتی بوون)، تا لە 6-6-1988 گەیشتینە شاری سەقز و لەوێ گیرساینەوە... لە ساڵی 1989 یەكێك بووم لە دەستەی دامەزرێنەری یەكێتی ژنانی كوردستان لە سەقز" ..
مامۆستا پەیمان و هاوسەر و منداڵەكانیان لە نیسانی ساڵی 1993 بەرەو وڵاتی هۆڵەندا كۆچیانكردووە.
پەیمان خان هەمیشە گیانی كاركردن و خزمەتكردنی لەلا بەهێزبووە، دەگێڕێتەوە و دەڵێ: "هەر كە گەیشتمە كەمپی پەنابەران لە هۆڵەندا ساڵی 1993 وەك وەرگێڕ (بە زمانی ئینگلیزی) خۆبەخش كارمكردووە و یارمەتی كورد و خەڵكانی ترم داوە كە زمانیانم زانیوە. دوای سێ مانگ مانەوە لە كەمپی پەنابەران گوازرامەوە بۆ شاری ڕۆتردام و تا ئێستاش لەوێ نیشتەجێم. بینیم پەنابەرێكی زۆری كورد لە ڕۆتردام و دەوروبەری هەیە، لەگەڵ چەند كوردێكی دی كەوتینە دروستكردنی ڕێكخراوێكی كوردی بۆ خزمەتكردنی پەنابەران بە ناوی یانەی كوردی میدیا لە ڕۆتردام بەهاوكاری بەڕێز عیماد عزەت ڕەشید كە لێپرسراوی یانەی كوردی میدیا بوو لە ئەمستردام. بەهەڵبژاردن بوومە لێپرسراوی یانەكە و تا ئەمڕۆش بەردەوامە".
٭تەواوكردنی خوێندن و خەباتی مەدەنی لە هۆڵەندا:
ــ هەروەكو پێشتر خستمانەڕوو، مامۆستا پەیمان لە ساڵی 1978 بەشی ماتماتیكی لە زانكۆی سلێمانی تەواوكردووە و لە ساڵی 1993 یشەوە لە وڵاتی هۆڵەندا نیشتەجێیە.
ــ لە ساڵی 2002 لە زانكۆی (ERASMUS) لە شاری ڕۆتردامی هۆڵەندا بڕوانامەی دبلۆمی لە ژمێریاری بەدەستهێناوە.
ــ دواتر دوو ساڵ خوێندوویەتی و ڕاهێنانی كردووە تاكو ببێتە وانەبێژ لە قوتابخانەكانی هۆڵەندا .
ــ لە ساڵی 2009 لە شاری لاهای هۆڵەندا بڕوانامەی ماستەری لە ماتماتیك بەدەستهێناوە.
ــ لە ساڵی 2012 لە لاهای بڕوانامەی دكتۆرای لە ماتماتیك بەدەستهێناوە.
٭ ئاماژە بۆ خەباتی مەدەنی و پەروەردەیی و ڕۆژنامەنووسی د. پەیمان:
ــ لە ساڵی 1995 لە دامەزراندنی بەشی كوردی ڕادیۆی ڕۆتردام بەشداربووە و تاكو ساڵی2003 وەكو ئامادەكاری بەرنامە و بێژەر خۆبەخشانە خزمەتی كردووە.
ــ لە ماوەی نێوان (1995-1997) بەشداری چەندین كۆرسی كردووە بۆ فێربوونی چۆنییەتی دروستكردنی ڕێكخراوی مەدەنی و كار و چالاكییە جۆربەجۆرەكانی ڕێكخراوەكانی كۆمەڵگەی مەدەنی.
ــ هەڵساوە بە سەرپەرشتیكردنی كردنەوەی پۆلی فێربوونی زمانی كوردی بۆ منداڵانی كورد.
ــ دروستكردنی پردی پەیوەندی لەگەڵ ڕێكخراوە هۆڵەندییەكانی وەكو: (ژنان، گەنجان، منداڵان و هەندێ لە پارتە هۆڵەندییەكان)، ئەمەش لە پێناوی خۆگونجاندن لەگەڵ كۆمەڵگەی هۆڵەندی.
ــ لە ساڵی 2000دا لەگەڵ چەند ژنێكی هۆشیاری كورد لە هۆڵەندا (ئەنجومەنی ژنانی كورد ــ میدیا) یان دامەزراندووە.
ــ لە25-11-2000 لە یەكەمین ڕێپێوانی جیهانی لە برۆكسل دژ بە توندوتیژی بەرانبەر بە ژنان بەشدار بووە.
ــ لە دەستەی بەڕێوەبەری بڵاوكراوەی (بێوار)، كە مانگانە دەردەچوو بەشدار بووە. (هیوا سەرهەنگ)ی هاوسەری سەرنووسەری ئەم بڵاوكراوەیە بوو، یەكەم ژمارەی لە 15-8-1996 دەرچووە و دواژمارەشی لە ئەیلولی 2007 بڵاوكراوەتەوە و 127 ژمارەی لێدەرچووە. پەیمان خان لەم بڵاوكراوەیەدا بە زنجیرە وتاری لەسەر گرفتەكانی خێزانی كورد لە هەندەران بڵاوكردۆتەوە.
ــ لە 19-2-2006 لە یەكەم كۆنفرانسی ژنان و بە ئامادەبوونی زیاتر لە 100 ژن لە هۆڵەندا وەك بەرپرسی یەكێتی ژنانی كوردستان لە هۆڵەندا هەڵبژێردراوە.
ــ لە 22-5-2012 لە دووەمین كۆنگرەی نەتەوەیی ژنانی كورد كە لە شاری هەولێر بەڕێوە چوو، بەشدار بوو.
لە كاتی داگیركردنی عەفرین لە مارتی 2018 پەیوەندی بە پەرلەمانی هۆڵەندا كردووە و نامەی بۆ حزبەكانی هۆڵەندا ناردووە. هەروەها لە 5-3-2019 پارێزگاری ڕۆتردامیان بانگهێشتكردووە تاكو پێكەوە باس لە بارودۆخی گەلی كورد بكەن.
جگە لەم چالاكییانەی لە سەرەوە ئاماژەمان بۆ كردن، د. پەیمان سەرهەنگ لە زۆر بواری دی ڕۆشنبیری و كۆمەڵایەتی ڕۆڵی بەرچاوی بینیوە.
ــ بە سەدان سیمینار و كۆڕی ڕۆشنبیری و كۆمەڵایەتی ئەنجامداوە.
ــ د. پەیمان لە 4-8-1978 ژیانی خێزانی لەگەڵ هیوا سەرهەنگی ئامۆزای پێكهێناوە، خاوەن دوو كوڕو كچێكن بە ناوەكانی: (بافل، یاد، كریڤ).
هیوای هەمیشە سەركەوتن و تەمەندرێژییان بۆ دەخوازین.
سەرچاوە: د. پەیمان سەرهەنگ خۆی و كاك هیوا سەرهەنگی هاوسەری.. سوپاسیان دەكەم.
